Wielu rodziców zastanawia się jakie postawy rodzicielskie powinni wybierać. Co właściwie jest najlepsze dla dziecka? Dzisiaj zaprezentuje Wam najpopularniejszą klasyfikację postaw rodzicielskich wg Marii Ziemskiej. Model ten zawiera postawy właściwe i niewłaściwe. Optymalne postawy znajduje się w środku skali, bieguny stanowią jej nadmiar lub niedomiar.
Rys. Model typologii postaw rodzicielskich właściwych i niewłaściwych
Do właściwych postaw rodzicielskich należą:
Akceptacja dziecka, czyli przyjęcie go takim, jakie jest: z jego wyglądem, zachowaniem, inteligencją, możliwościami i ograniczeniami, słabościami i wszystkimi cechami jego osobowości. Akceptujący rodzice kochają swoje dziecko i nie ukrywają przed nim uczuć. Kontakt z dzieckiem jest bardzo satysfakcjonujący dla rodziców i daje im ogromną przyjemność oraz zadowolenie. Kiedy dziecko jest niegrzeczne akceptujący rodzice wyrażają się nagannie o konkretnym zachowaniu, a nie o całej osobowości dziecka. Rodzice próbują poznawać i zaspokajać potrzeby dziecka; jednocześnie pozwalają na uczuciową niezależności i własną autonomię. Akceptując dziecko dają mu poczucie bezpieczeństwa i zadowolenia z własnego istnienia.
Współdziałanie z dzieckiem to postawa, w której rodzice są pozytywnie zainteresowani i zaangażowani w pracę i zabawę dziecka. Dziecko odpowiednio do swoich możliwości angażowane jest w zajęcia i sprawy rodziców i domu. Rodzice są aktywni w nawiązywaniu kontaktów z dzieckiem, służą pomocą w wyjaśnianiu pojęć czy problemów. Obydwie strony znajdują przyjemność we wspólnie spędzonym czasie.
Dawanie dziecku rozumnej swobody – dziecko w miarę dorastania i rozwoju dostaje od rodziców coraz większy zakres swobody. Mimo coraz większej swobody, jaką ma dziecko nadal rodzice w jego oczach mają autorytet. Rodzice potrafią obiektywnie spojrzeć na zagrożenia i niebezpieczeństwa płynące ze środowiska zewnętrznego.
Uznanie praw dziecka – rodzice respektują prawa dziecka jako równe, bez przeceniania i niedoceniania jego roli. Pozwalają dziecku na odpowiedzialność za własne czyny. Bardzo często tłumaczą i wyjaśniają dziecku, a nie narzucają własnego zdania i woli. Jeżeli rodzice stosują kary, to dziecko zna ich przyczynę. Dziecko wie, czego oczekują od niego rodzice; oczekiwania są adekwatne do możliwości dziecka. Rodzice przejawiają szacunek do indywidualności i poglądów dziecka.
Każdej z wymienionych wyżej postaw właściwych, pozytywnie wpływających na rozwój osobowości odpowiada postawa niewłaściwa. Mianowicie: akceptacji –> odtrącenie, współdziałaniu –> unikanie, rozumnej swobodzie –> nadmierne ochranianie, uznaniu praw –> zbytnie wymaganie, zmuszanie, ustawiczne korygowanie.
Przy postawach niepożądanych wychowawczo czasem postawy rodzicielskie mieszają się np.: rodzic mało zainteresowany dzieckiem – zostawia mu dużo swobody, ignoruje jego potrzebę kontaktu, co jakiś czas próbując „przywracać porządek”, karze, wprowadza rygor, straszy, grozi wyrzuceniem z domu. Takiego rodzica można określić jako osobę o nadmiernym dystansie do dziecka i ambiwalencji między postawą unikającą a odtrącającą. Przy czym jej zachowanie świadczy raczej o postawie unikającej, a okresowo zbliża się do postawy odtrącającej. Można spotkać rodziców bardzo różnych, którzy np. nadmiernie ochraniają dziecko, przy czym przyjmują również postawę zbyt wymagającą.
Rodzice odgrywają jedną z najważniejszych ról w osiąganiu przez ich dorastające dzieci właściwego i trwałego poczucia tożsamości. Tacy rodzice pozwalają dziecku samodzielne podejmować decyzje, równocześnie jasno wyrażają oczekiwania względem dzieci, które są adekwatne do ich poziomu rozwojowego. Nie narzucają swojej woli, ale tłumaczą swoje oczekiwania i zachowania. Ich kontakt z dziećmi jest życzliwy, pełen zaufania i miłości. Racjonalne zachowanie się rodziców jest bardzo ważne do osiągnięcia dojrzałości intelektualnej i społecznej. Młodzi ludzie są lepiej przygotowani do wzięcia pełnej odpowiedzialności za siebie. Rodzice bardziej autorytarni, którzy oczekują posłuszeństwa bez jakiekolwiek potrzeby wyjaśnienia powodów swoich żądań mogą doprowadzić do tego, że ich dzieci będą mniej ufni we własne możliwości mniej pewni siebie i mniej niezależni. Młodzi ludzie mogą postrzegać zachowania rodziców jako bezduszne i niezrozumiałe. Rodzice przyjmujący właściwe postawy rodzicielskie są zdolni do obiektywnej oceny dziecka, akceptują go i kochają takim, jakie jest.